Duo Payroll,

 04 juli 2019

Beoordeling gezagsverhouding

Verduidelijking gezag
Zoals afgesproken in het regeerakkoord wordt verduidelijkt wanneer er sprake is van een gezagsverhouding. Daarmee krijgen opdrachtgevers een handvat om zelf te beoordelen of er sprake zou moeten zijn van een dienstbetrekking. Conform de motie Wiersma/ Van Weyenberg wordt dit versneld ingevoerd en wordt het gezagscriterium verduidelijkt per 1 januari 2019.
Dit zal middels een uitgebreide toelichting aan het Handboek worden toegevoegd. Deze toelichting zal de status hebben van een beleidsbesluit.

De beoordeling van de gezagsverhouding wordt middels een infosheet uitgelegd.
Er zijn een aantal elementen waar naar wordt gekeken bij de beoordeling hiervan. Het gaat dan om de volgende elementen:

• Leiding en toezicht
• Vergelijkbaarheid personeel
• Werktijden, locatie, materialen, hulpmiddelen en gereedschappen
• Manier waarop de werkende naar buiten treedt
• Overige relevante aspecten

Deze lijst is overigens niet volledig. Bij een eventuele beoordeling spelen alle elementen en de onderlinge verhouding een rol. 
Zo kunnen losstaande elementen niet voldoende draagkracht hebben voor een feitelijke gezagsverhouding echter het gehele plaatje kan dit wel betekenen.

Leiding en toezicht
Denk bij leiding en toezicht aan de invloed die de opdrachtgever heeft op de manier waarop de werkende de werkzaamheden uitvoert. Wanneer een opdrachtgever opdrachten en aanwijzingen geeft die de werkende op moet volgen ligt het voor de hand dat er een gezagsverhouding is. 
Of de opdrachtgever daadwerkelijke opdrachten en aanwijzingen geeft is niet doorslaggevend.
Het gaat erom dat de opdrachtgever het recht heeft om die te geven. 
Aanwijzingen voor de aanwezigheid van een gezagsverhouding zijn bijvoorbeeld:

• De opdrachtgever kan aanwijzingen, instructies geven over de manier waarop de werkende de opdracht moet uitvoeren (dus over het hoe), en niet alleen over het resultaat dat hij moet opleveren (het wat)
• Het resultaat van de opdracht is niet duidelijk omschreven
• De werkende heeft niet de wettelijk verplichte certificaten die nodig zijn om de werkzaamheden te mogen verrichten, maar de opdrachtgever heeft deze certificaten wel
• Door regelgeving van derden is het voor de werkende onmogelijk om de werkzaamheden 'buiten gezag' te verrichten, dus zonder leiding en toezicht

Contra-indicaties voor de aanwezigheid van een gezagsverhouding:

• Er is sprake van een resultaatsverplichting, waarbij de werkende vrij is om te bepalen hoe hij dit resultaat realiseert
• De werkende heeft specifieke kennis/vaardigheden die werknemers binnen de organisatie niet hebben

Vergelijkbaarheid personeel
Bij de beoordeling van de gezagsverhouding wordt ook gekeken/vergeleken met personeel wat in dienst is bij de opdrachtgever.
Aanwijzingen voor de aanwezigheid van een gezagsverhouding zijn bijvoorbeeld:

• De werkende heeft eerder voor dezelfde werkzaamheden een dienstbetrekking gehad bij dezelfde opdrachtgever
• De werkzaamheden die de werkende bij de opdrachtgever verricht, worden bij deze opdrachtgever ook verricht door mensen in dienstbetrekking
• Vergelijkbare arbeidsvoorwaarden en afspraken met betrekking tot personeel rechtstreeks in dienst bij opdrachtgever
• De werkende krijgt functioneringsgesprekken
• De werkende volgt (verplichte) bedrijfstrainingen of cursussen
• De werkzaamheden zijn een wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering van de werkgever (zie toelichting hieronder)

Contra-indicaties voor de aanwezigheid van een gezagsverhouding:

• De werkende heeft specifieke kennis/vaardigheden die de werknemers binnen de organisatie niet hebben.
• De werkende krijgt een duidelijk hogere beloning voor de werkzaamheden dan werknemers die soortgelijk werk in loondienst verrichten.

Er zal eerder sprake zijn van gezag als de werkzaamheden die de werkende verricht een wezenlijk onderdeel vormen van de bedrijfsvoering van de opdrachtgever.
Uit rechtspraak komt naar voren dat er normaal gesproken sprake is van gezag bij werkzaamheden die een wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering vormen (kernactiviteiten).
Denk bij werkzaamheden die een wezenlijk onderdeel vormen van de bedrijfsvoering aan:

• een pizzakoerier die pizza's rondbrengt bij een pizzaverkoper met bezorgdienst
• een chauffeur die rijdt voor een transportonderneming

Werktijden, locatie, materialen, hulpmiddelen en gereedschappen
Hierbij is van belang in hoeverre de werkende zelf werktijden en de locatie van de werkzaamheden kan bepalen. Ook wordt gekeken naar de invloed die de opdrachtgever heeft op de materialen en hulpmiddelen.

Aanwijzingen voor de aanwezigheid van een gezagsverhouding:

• De werkende is niet vrij om de locatie te bepalen waar hij de werkzaamheden uitvoert.
• De werkende is niet vrij om de werktijden te bepalen.
• De opdrachtgever bepaalt in de regel welke materialen de werkende gebruikt voor de werkzaamheden en/of verschaft deze.
• De opdrachtgever bepaalt in de regel welke overige hulpmiddelen de werkende moet gebruiken voor de werkzaamheden en/of verschaft deze.

Overigens is het niet automatisch een aanwijzing voor gezagsverhouding wanneer een werkende op een bepaalde tijd of plaats aanwezig moet zijn. Denk bijvoorbeeld aan een bouwplaats die op een bepaalde tijd open gaat. 

Contra-indicaties voor de aanwezigheid van een gezagsverhouding:

• De werkende gebruikt eigen middelen (gereedschap/auto enz.)

Manier waarop de werkende naar buiten treedt
Het gaat hier om de manier waarop de werkende zich presenteert. 

Aanwijzingen voor de aanwezigheid van een gezagsverhouding zijn:

• De verplichting van werkende om bedrijfskleding van opdrachtgever te dragen
• De verplichting om visitekaartjes van het bedrijf te gebruiken
• In een auto te rijden met het logo van de opdrachtgever

 

Contra-indicatie voor de aanwezigheid van een gezagsverhouding:

• De werkende mag een logo, bedrijfskleding, bedrijfsbus of andere kenmerken van zijn eigen bedrijf gebruiken als hij in contact komt met klanten

Overige relevante aspecten
Naast de 4 eerdere genoemde (basis) elementen zijn er nog een aantal andere aspecten die bij de beoordeling kunnen worden meegenomen.
Denk hierbij aan:

• Aansprakelijkheid voor risico’s. Denk aan de aansprakelijkheid van opdrachtgever voor schade die de werkende heeft veroorzaakt.
• Het betalen van inkomen aan de werkende bij ziekte. Ook de vervolgstappen (re-integratie) kunnen hierbij een rol spelen.
• Concurrentie en relatiebeding. Welke invloed heeft de opdrachtgever bij het aannemen van andere opdrachten bij andere opdrachtgever.
• Beloning. Denk hierbij aan de doorbetaling bij vakantie, geen werk en opgebouwde verlofrechten. 

Juridisch kader en rechtspraak
De grondslag voor de gezagsverhouding ligt in het Burgerlijk Wetboek en de rechtspraak.
In artikel 7:610 BW wordt het kenmerk van een arbeidsovereenkomst genoemd wanneer de werknemer ‘in dienst’ van de werkgever arbeid verricht.
In de rechtspraak ligt hierin besloten dat er sprake moet zijn van een gezagsverhouding.

Van belang is of de opdrachtgever bevoegd is om aanwijzingen en instructies te geven, waarbij de opdrachtnemer deze moet opvolgen. Niet beslissend is of de opdrachtgever dergelijke aanwijzingen en instructies in de praktijk daadwerkelijk geeft.
Overigens zal een gezagsverhouding niet alleen op dit punt worden beoordeeld. Het kan namelijk voorkomen dat instructies ook voorkomen bij andere typen arbeidsrelaties zoals aanneming van werk en de overeenkomst van opdracht.

Naast het gezagscriterium moet er sprake zijn dat er een gedurende tijd persoonlijk arbeid wordt verricht tegen het ontvangen van loon. (artikel 7:659 BW).
Bij de beoordeling of in een concreet geval aan álle elementen voldaan is, mogen deze kenmerken niet op zichzelf beoordeeld worden.

Volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad (te beginnen met HR 14 november 1997, ECLI:NL:HR:1997:ZC2495, Groen/Schoevers) moet éérst worden vastgesteld wat het geheel aan tussen partijen geldende rechten en verplichtingen is.
Duidelijk moet worden wat de partijbedoelingen hierin zijn. Uiteraard moet verder in beschouwing worden genomen op welke manier de partijen hier uitvoering in hebben gegeven.
Bij de uiteindelijke vaststelling van de materiele inhoud van de overeenkomst en de juridische kwalificatie hiervan moet naar alle feiten en omstandigheden in verband worden gekeken. (Holistische weging)

Voor de beoordeling van de gezagsverhouding is een document opgesteld waarop dieper wordt ingegaan. Dit document kunt u hier downloaden.

Contact

Duo Payroll
Westgat 21n
8321ED   Urk

+31(0)527-690903
ln.lloryapoud@ofni

@duopayroll
Duo Payroll